Mechanizmy obronne lub obrona psychologiczna to nieświadoma reakcja psychologiczna, która pomaga zminimalizować wpływ negatywnych doświadczeń na człowieka. Mechanizmy obronne są charakterystyczne dla wszystkich ludzi w różnym stopniu. Różnica polega jedynie na tym, że niektórzy ludzie potrafią zauważać i przepracowywać mechanizmy obronne, które zadziałały, czyniąc je pomocnikiem w swoim rozwoju.
Podczas sesji coachingowej bardzo ważne jest, aby coach rozumiał mechanizmy obronne, które kierują jego klientem. Znajomość mechanizmów obronnych i ich przyczyn pomoże coachowi lepiej zrozumieć swojego klienta, a co za tym idzie — skuteczniej z nim pracować.
Najważniejsze jest to, że coach pracuje nad swoją osobowością, co oznacza, że przede wszystkim ważne jest, aby zrozumieć siebie i swoje reakcje, nauczyć się odczuwać głębię swoich emocji i działań oraz tworzyć sprzyjające warunki do zmian w swoim życiu.
Jednym z powodów, dla których ludzie uczą się kompetencji coachingowych, jest rozwój osobisty. Jak już zauważyliście, dzisiaj chcemy poruszyć temat psychologicznych mechanizmów obronnych człowieka. Proponujemy przeanalizować, które z nich występują u was.
Mechanizmy obronne
W współczesnej psychologii można wyróżnić około 50 mechanizmów obronnych. Aby nie męczyć naszych czytelników, opowiemy tylko o części z nich, które są najbardziej powszechne i dobrze zbadane.
Sublimacja
Ten termin po raz pierwszy wprowadził Z. Freud do badań psychoanalitycznych. Uważał, że człowiek przekształca energię nieświadomą w działania społecznie akceptowalne. Wybór działalności dla sublimacji może świadczyć o dojrzałości osobowości i jej charakterze. Sublimacja może mieć dwa rodzaje: pierwotną i wtórną.
Pierwotna sublimacja polega na zmianie działalności przy zachowaniu pierwotnego celu. Na przykład, osoba dąży do akceptacji społecznej i osiągnięć. Nie udało jej się osiągnąć sukcesu w sporcie z powodu kontuzji, więc zaangażowała się w działalność charytatywną.
Wtórna sublimacja charakteryzuje się zmianą celu. Początkowo osoba dąży do jednego celu, ale w trakcie zmiany działalności pojawia się nowy cel. Na przykład sportowiec, który z powodu kontuzji lub wieku nie może już uczestniczyć w zawodach, zmienia swój pierwotny cel na inny — zaczyna trenować młodych sportowców.
Zaprzeczanie
Ten mechanizm obronny jest prawdopodobnie znany każdemu. W życiu wielu osób pojawia się myśl: „Nie, to nie może być prawda”. W ten sposób nasza psychika broni się przed negatywnymi doświadczeniami — po prostu ich nie dostrzega. Nie można jednak zaprzeczyć, że zaprzeczanie może czasem mieć pozytywny wpływ na człowieka. Pomyślcie o filmach, gdzie bohater dowiaduje się o nieuleczalnej chorobie, zaprzecza jej i zaczyna w pełni cieszyć się życiem.
Jednak w większości przypadków, jeśli zaprzeczenia nie zauważy się i nie przepracuje, może ono negatywnie wpływać na psychikę. Na przykład, gdy współpracownicy wskazują, że ktoś ciągle popełnia te same błędy, osoba nie przyjmuje krytyki, zaprzecza błędom, a to pogarsza sytuację.
Dlaczego zaprzeczanie jest tak częste? Można to wyjaśnić psychoanalizą, ponieważ takie zachowanie nawiązuje do dziecięcego etapu rozwoju. Kiedy dziecko się boi, zamyka oczy. „Nie widzę tego, więc to mi nie grozi”. W ten sam sposób działa nieświadomość dorosłego człowieka.
Istnieją dwa rodzaje zaprzeczania. Opisaliśmy właśnie pierwszy typ, kiedy cierpi tylko percepcja. Psychologowie wspominają również o drugim typie, kiedy przez zniekształcenie percepcji dochodzi do samooszukiwania. Ten rodzaj zaprzeczania jest trudniejszy do zidentyfikowania, ponieważ osoba nie chce go dostrzec, postrzegając go jako coś pozytywnego.
Wypieranie
Ten mechanizm obronny jest często mylony z zaprzeczeniem. Jednak wypieranie to bardzo podstępny mechanizm. Jego największe niebezpieczeństwo polega na tym, że jeśli nie zidentyfikuje się, co dokładnie jest wypierane i co było pierwotną przyczyną, mogą wystąpić poważne zmiany i patologiczne zachowania.
Jakie jest główne różnica między zaprzeczeniem a wypieraniem? W przypadku zaprzeczenia negatywne doświadczenia nie mają szans dotrzeć do świadomości. Psychika buduje barierę (zaprzeczenie), której negatywne doświadczenia nie przekraczają. Wypieranie działa inaczej — negatywne doświadczenia trafiają do świadomości. Osoba może pamiętać częściowo, co się wydarzyło, ale na pewno nie pamięta przyczyny.
Przemieszczenie
Przemieszczenie to mechanizm obronny, który często występuje w życiu codziennym. Najprostszy przykład to sytuacja, w której dorośli „wyżywają się” na dzieciach, dzieci na młodszym rodzeństwie, a one z kolei niszczą zabawki.
Przemieszczenie polega na przekierowaniu uwagi z jednej sytuacji na inną, często niezwiązaną z pierwszą. Na przykład, po stresującej sytuacji w pracy rodzic może upomnieć dziecko, a potem czuć żal z tego powodu.
Według badań psychoanalitycznych, sublimacja jest pozytywną formą przemieszczenia, która może mieć korzystny wpływ na człowieka.
Racjonalizacja
Racjonalizacja to mechanizm obronny, który polega na logicznym uzasadnianiu swoich działań lub uczuć, które w rzeczywistości są wywołane innymi, często ukrytymi przyczynami. Na przykład, gdy ktoś wywołuje w nas niechęć, znajdziemy jego najgorsze cechy i oczekujemy od niego negatywnego zachowania, choć inni mogą tych cech nie zauważać.
Racjonalizacja zapewnia poczucie bezpieczeństwa i pomaga uniknąć poczucia winy.
Projekcja
Projekcja to przenoszenie swoich uczuć lub cech na innych. Często zdarza się, że nie chcemy akceptować własnych wad, więc przenosimy je na innych. Projekcja jest powszechna, ponieważ upraszcza nasze życie codzienne.
Somatyzacja
Somatyzacja to mechanizm, w którym stres psychiczny wyraża się w formie fizycznych objawów. Na przykład, ktoś może zachorować przed ważnym egzaminem, aby uniknąć stresującej sytuacji.
Umiejętność zauważania i śledzenia swoich mechanizmów obronnych rozwija osobowość coacha, co pomaga tworzyć bardziej wspierające środowisko dla klienta.
Comments